Paket Tur İle İlgili Temel Kavramlar

Paket Turun Tanımı: İngiltere’de “inclusive tour”, Fransa’da “voyage à forfait”, Amerika’da ise “package tour” terimleriyle ifade edilen paket tur, “çeşitli turistik ürünlerin (konaklama, ulaşım, yeme-içme, animasyon v.b.) bir araya getirilmesiyle oluşturulan ve turistlere tek bir fiyattan, tek bir ürün olarak sunulan bileşimdir”.

Her paket turun ortak özelliği kapsadığı turistik ürün sayısının ve bu ürünlerin kombinasyonunun farklılık gösterebileceğidir. Diğer bir ifadeyle, bir paket tur yalnızca konaklama ve ulaşım hizmetlerini kapsarken, bir diğeri, bunlara ilaveten, yeme-içme, eğlence hizmetleri ile çevre gezilerini (yöresel turları) ve verilecek bütün tipleri (bahşişleri) kapsayabilmektedir.

Paket turlar, tur operatörü olarak adlandırılan turizm aracıları tarafından hazırlanırlar. Tur operatörleri öncelikle konaklama, ulaştırma, yeme-içme, gümrük ve diğer ağırlama işletmeleriyle sözleşmeler imzalayarak tur paketini geliştirirler. Daha sonra ise, geliştirdikleri bu paketi seyahat acenteleri veya kendi satış birimleri aracılığı ile tüketicilere sunarlar. 

Paket Turların Tarihçesi: İlk paket turlar 1841 yılında Thomas Cook tarafından İngiltere’de satılmıştır. Bu turlar, ulaşımın demiryolu ile yapılması ve konaklamanın pakete dâhil edilmemesi yönleriyle günümüz paket turlarından bir takım farklılıklar göstermektedir. Seyahat eden kişilere, Thomas Cook’un ödeme garantisi sağlayan ve Avrupa’nın farklı yerlerinde bulunan 1200 otelde geçerli olan kuponlar (voucher) verdiği bilinmektedir. Paket tur endüstrisindeki diğer önemli bir gelişme de 1920’lerde buharlı gemi paket turlarının yaygınlaşmasıyla olmuştur.

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, ilk defa motorlu araçlarla turlar düzenleyen tur operatörleri, günlük ve uzun süreli turlar düzenleyerek, paket turlara yeni boyutlar kazandırmışlardır.

Yirminci yüzyılın ilk yarısında, ulaşımın yeterince hızlı ve konforlu olmaması, ulaştırma maliyetlerinin yüksek olması, insanların rahatça seyahat edebilmeleri için ihtiyaç duydukları bilgi akışını sağlayabilecek iletişim imkânlarının yetersiz olması ve tur operatörlerinin kar edebilecekleri turizm pazarlarının yeterli olmamasından dolayı, paket tur ile seyahatler kısmen sınırlı kalmıştır. Ancak, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra bir dizi faktör hem turizm pazarının, hem de paket turla seyahatin hızla genişlemesine sebep olmuştur. Bu faktörler genel olarak şu şekilde sıralanabilir: 

a. İnsanların büyük bir bölümünün ekonomik ve sosyal refah düzeyinin iyileşmesi;

b. Birçok çalışanın ücretli izin kullanma hakkına kavuşması; 

c. Savaş sonrası, savaş uçağı fazlalığını seyahat amaçlı kullanıma tahsis edilmesi; 

d. Havacılıkta daha hızlı ve daha uzağa uçmayı sağlayan yeniliklerin oluşması; 

e. Savaş sonrası demokrasi ve eşitlik anlayışının yaygınlaşması; 

f. Eğitimin iyileşmesi; 

g. Tur operatörleri tarafından verilen hizmetlerin daha ucuz ve kaliteli bir şekilde bir araya getirilmesi (paketlenmesi);  

h. Dünyanın her yerinden görüntü sunabilen televizyonun ve diğer haberleşme araçlarının neredeyse her eve girmesi. 

Bütün bu gelişmelere paralel olarak, 1950’lerden itibaren geliştirilen yeni uçak modelleri daha hızlı, daha konforlu, daha güvenli ve diğer ulaşım araçlarına göre daha ucuz hale gelmeye başlamıştır. Ulusal havayolu şirketlerinin tarifeli seferlerinin kar etmesinin yanı sıra, özel havacılık şirketlerinin oluşturmaya başladıkları charter (tarifesiz) seferleri de ilgi görmeye başlamıştır. Esasen, paket tur endüstrisi, bu özel havacılık şirketleriyle tur operatörlüğü alanında çalışan yatırımcıların işbirliğinden doğmuştur. 1950 yılında “Horizon Holidays” adlı İngiliz tur operatörü, Korsika’ya havayoluyla 300 kişiye deneme amaçlı paket tur organize etmiştir. Benzer tur organizasyonları daha sonraki yıl ve onu takip eden yıllarda da başarıyla sürdürülmüştür. Bir kaç yıl içerisinde bu operasyonun potansiyel karlılığı birçok seyahat acentesinin tur operatörlüğüne başlamasına sebep olmuştur. 1960’larda ise, kitle turist pazarına hitap eden paket turlar Avrupa seyahat endüstrisinde giderek önem kazanmaya başlamıştır. Bu bağlamada, havayolu ulaşımının uzun mesafeli seyahatlerde kullanılan paket turların gelişmesinde ve yaygınlaşmasında önemli rol oynadığı söylenebilir.

Paket Turların Özellikleri Paket turlar, farklı hizmetlerin bir araya getirilmesiyle oluşan turistik ürünler olduklarına göre, turistik ürün özellikleri taşırlar. Turistik ürünün temel özellikleri şu şekilde sıralanabilir: 

Soyutluk: Turistik ürünlerin satın alınmadan önce denenmesi, görülmesi veya dokunulması imkansızdır. Ürünü satın alan kişinin algılayışına göre hizmet kalitesi de farklılık gösterebilir. Paket turlar, daha ziyade tüketicinin satın alma anındaki fikirleridirler. Bundan dolayı tüketiciler, basılı, görsel ve işitsel tanıtım araçlarına (broşür ve tanıtım filmi gibi) çok fazla güvenmek zorundadırlar.

Bileşiklik:  Turistik ürün, birçok farklı ürünün bileşiminden oluşmaktadır: ulaştırma, konaklama, yeme-içme, eğlence, yerel ulaşım, çekicilikler, geziler gibi. Bu ürünlerden birinin satın alınması, bir diğerine olan ihtiyacı da beraberinde getirmektedir. Örneğin, ulaşım ürününe olan talepteki artış veya azalma, konaklama, yeme - içme, eğlence gibi ürünlere olan talebi de etkilemektedir.  Farklı turistik ürünlerin bir araya getirilmesi ve organize edilmesi bireyler için zaman ve para açısından maliyet oluşturmaktadır. Turist açısından turistik ürünün her bir öğesini ayrı ayrı satın almak satın almanın “işlem maliyetini” arttırır ve seyahat organizasyonunu zorlaştırır. Tur operatörleri bu farklı ürünleri sunan işletmelerden mal ve hizmet satın alarak, bunları bir araya getirmek suretiyle paket turları oluştururlar.

Bozulabilirlik: Turistik ürünlerin envanterinin yapılması veya stoklanması imkansızdır, çünkü üretildikleri anda tüketilirler. Satılmamış bir hizmet başka bir zaman satılamaz, kayıp bir fırsat olarak görülür. Örneğin, bir otel odası veya uçak koltuğu satılamadığında, ertesi gün satılmak üzere saklanamaz. Paket turlar da bu tür hizmetlerin bileşimi olduklarından, aynı özelliği taşımaktadırlar. Bundan dolayıdır ki, otellerin veya uçakların doldurulması için büyük çabalar harcanmakta; bu yüzden zaman zaman “son dakika indirimi” (last minute sales) adı altında dikkate değer indirimler uygulanmaktadır.

Ayrılmazlık:  Turistik ürünün ayrılmazlık özelliği, üretim ve tüketimin eşzamanlı olmasını ve bu nedenle turistik ürünün üretildiği yerde tüketilme zorunluluğunu ifade eder.   

Heterojenlik: Turistik ürünler, zamana göre kalite ve standartlarında farklılık gösterebilirler ve farklı hizmetlerin bileşiminden oluştukları için çok karmaşıktırlar. Bundan dolayı, bir turistik ürünün kullanımı iki farklı kişi için farklılık gösterebileceği gibi, aynı kişi için farklı zamanlarda tekrar üretilen bir ürün dahi o kişi tarafından farklı algılanabilir. Turistik ürün çoğunlukla hizmetlerden oluştuğundan, hem üreticinin, hem de tüketicinin üretim ve tüketim esnasındaki ruh hali, üretimin standart hale getirilmesini güçleştirmektedir.

Bir paket tur, hatta sadece uçakla yapılan bir yolculuk bile aynı standartlarda olmamaktadır. Ani bir sarsıntı güzel giden bir uçak yolculuğunu bir kâbusa dönüştürebilir veya deniz kıyısındaki bir tatil uzun süren bir yağmurla mahvolabilir. Paket tur, farklı hizmetlerin bileşiminden oluşan bir ürün olduğu için standartlar oluşturmak zor olmaktadır. Otelde çok iyi bir oda ve çok iyi bir hizmet, kötü bir yemek sonrası kolayca unutulabilmekte veya muhteşem bir otelde kalınmış olunsa dahi, destinasyona olan yolculuk kötü geçmiş ise, bunu gölgeleyebilmektedir.

Paket turların da birer turistik ürün olmaları nedeniyle, turistik ürünün beş temel özelliği, paket turların genel özelliklerini anlamamıza yardımcı olmaktadır. Paket turların diğer özellikleri: 

a. Paket tur, farklı kültürlere sahip uzak mesafedeki bölgelere seyahat ederken, sınırlı zamanda daha fazla yeri en güvenli bir şekilde ziyaret edebilmenin rasyonel ve etkili bir yoludur. 

b. Paket tur, kişisel seyahate kıyasla genellikle daha ucuzdur, çünkü tur organizatörü konaklamayı, yemekleri ve ulaşımı toptan satın aldığı için daha ucuza sunabilmektedir.

c. Tüketicilerin, satın aldıkları paket turun oluşumuna bir katkıları yoktur, onlar sadece daha önceden hazırlanmış olan ve seçmeleri için sunulan birçok farklı seyahat planından birini seçmektedirler.

d. Paket tur esnek değildir, önceden belirlenmiş bir plana göre ve tamamen tahmin edilebilir bir şekilde sürmesi gerekmektedir. Turistler paketin güzergâhını değiştiremez ve tur operatörü broşürde söz verilen her şeyi yerine getirmekle sorumludur.